BURST – Tussen 1 en 9 oktober zit gans sportend Vlaanderen volop in de ‘Week van de Official’. Juist dan is één van onze topscheidsrechters op het Wereldkampioenschap Judo voor Senioren druk bezig om de kampen in goede banen te leiden op de mat in Tasjkent. Een uitgelezen moment dus om ‘onze’ Heather Loontjens aan het woord te laten. De Oost-Vlaamse is al geruime tijd een mooie opmars als internationaal scheidsrechter bezig. European Games, EK Junioren en Senioren, onlangs nog actief op het WK Junioren in Ecuador en nu dan voor de eerste keer het WK Senioren. Een eerste signaal dat een ticket als official voor de Olympische Spelen van Parijs er wel eens kan inzitten.
“Sinds januari zit ik in de IJF-groep van vaste scheidsrechters van de World Judo Tour. Je kan dat inderdaad beschouwen als een preselectie voor de Olympische Spelen. Immers, uit die groep wordt dan uiteindelijk de selectie gedistilleerd van de scheidsrechters die de kampen gaan leiden op de Spelen van 2024 in Parijs,” aldus Heather.
Vrij uniek is dat Heather werd aangesteld als scheidsrechter voor zowel het WK Junioren als Senioren van hetzelfde jaar. “De selectie voor het WK senioren is heel mooi. Elke selectie is fijn, maar het WK Senioren is toch iets speciaals en niet iedere scheidsrechter krijgt de mogelijkheid om dat mee te maken. Ik ben dan ook zeer tevreden.”
Het WK Junioren als opwarmer is goed verlopen. “Ik stond alle dagen in het finaleblok. Dat is een indicatie dat je de kampen goed leidt,” stelt Heather. “De selectie voor het WK Senioren heb ik midden juli ergens gekregen. In principe wordt de selectie gemaakt op basis van de ranking die je als scheidsrechter krijgt. We krijgen na elk event een score op tien, zodat er een rangschikking ontstaat, net zoals bij de atleten. En op basis daarvan worden selecties gemaakt. Dus ook in het kader van dit WK waren mijn scores voldoende om in aanmerking te komen voor Tasjkent. Het wordt wel spannend want ik heb ondertussen reeds wat Europese Kampioenschappen Senioren gedaan, maar nog nooit een WK. Dus voor mezelf toch weer een stap vooruit.”
Stress?
Brengt dat dan extra stress mee, de selectie voor zo’n belangrijk tornooi met oog op een Olympisch ticket? “Ik weet niet of stress het juiste woord is,” vraagt Heather zich af. “Iedereen wil daar uiteraard bij zijn, dus extra druk is er wel. Ik ga echter niet extra nadenken bij beslissingen op de mat want daar is toch geen tijd voor. Wat wel soms in je hoofd speelt, is wanneer je een score moet wijzigen of een straf wegwuiven. Op dat moment zelf leid je de kamp verder, maar achteraf kan dat wel wat in je hoofd blijven malen. Dan probeer je dat te analyseren. Het is dan de kunst om daar niet te lang blijven in vasthangen, omdat dat anders voortdurend door je hoofd blijft spoken dat dit een invloed kan hebben op je volgende kampen die dag. Ondertussen, merk je en besef je dan weer dat ook topscheidsrechters fouten maken en kan je dat best allemaal wat relativeren. Het is geen atletiek waar je een chrono hebt, judo blijft een subjectieve beoordeling door een persoon. Het geeft dan weer wat meer druk om het goed te doen want de wereld kijkt mee en je wil toch je beste beentje voorzetten.”
Streefdoel
Als scheidsrechter naar het judo op de Olympische Spelen. Het blijft voor Heather een streefdoel. En ze zit op het juiste pad. EYOF, Europese Spelen, EK en WK … “Die multi-sport events zijn fijn om te doen. En dat zijn ook de stappen die nodig zijn om te zetten richting OS vind ik. De OS zijn echter het summum. Daar kan ik geen ervaring in opbouwen. Dat blijft wachten tot ze er zijn en hopen dat ik erbij ben.”
Of dat altijd haar streefdoel was? “Eerst niet. In het begin van mijn scheidsrechtercarrière was de Grand Slam van Parijs mijn grote streefdoel. Als jongere was ik daar vaak naar gaan kijken en leek me dat toen het summum. Hoe meer ik als official evolueerde, werd alles concreter en besefte ik stilaan wat er mogelijk op de agenda kon komen te staan en wat de waarde is van dergelijke events. Dus de OS zijn zeker een streefdoel, maar tegelijk blijf ik realistisch. In Europa is het niveau van de scheidsrechters echt wel hoog en is er veel concurrentie. Weinig tijd tussen Tokio en Parijs dus er zullen nog veel mensen worden gehaald uit de poule van Tokio. Ik kan dat heel moeilijk inschatten. Het WK is een indicatie in de goede richting, maar het is geen zekerheid dat ik door mijn deelname op dit WK ook de wedstrijden op de Olympische tatami in Parijs zal leiden.”
Toeval
Als judoka had Heather er nooit bij stil gestaan om als scheidsrechter op de tatami actief te zijn. “Ik ben er eigenlijk eerder toevallig ingerold,” legt ze uit. “Ik ben ermee gestart omdat mijn jeugdtrainers Jos en Agnes mij toentertijd hiervoor gemotiveerd hebben. Niet op eigen initiatief. Eerder omdat ze mij zeiden dat dit wel iets voor mij was en ik dat goed ging doen. Ik heb dan maar de cursus gevolgd, zonder eigenlijk te beseffen wat je daar allemaal mee kon bereiken. Dan ben ik beginnen scheidsrechteren en het liep wel goed.” En het beviel haar. Ze legde de verschillende examens af. Eenmaal op nationaal niveau kwam ze in een poule van nationale scheidsrechters terecht die werden klaargestoomd voor de volgende stap op het internationaal niveau.
“Dan begint pas dat besef te komen wat er nog allemaal mogelijk is en wat er bestaat. Toen was sociale media nog niet zo sterkt ontwikkeld zoals dat nu is. Dus dat besef was er aanvankelijk minder. Gaandeweg, als je merkt dat het vooruit gaat, dan wordt het een streefdoel om zo ver mogelijk te geraken op internationaal niveau.”
Rolmodel
Belgische dames die op het hoogste internationaal niveau kampen leiden, kan je op een hand tellen. Annie Witvoet stond als referee op het WK in 1991, in Barcelona. Ondertussen al een tijdje geleden. Net als Annie toen, fungeert Heather vandaag als rolmodel voor meisjes en dames die dat ook ambiëren. Heather beaamt. “Een rolmodel wil ik best zijn. Ik ben momenteel de enige Belgische vrouw op dit niveau. In het algemeen zijn vrouwelijke scheidsrechters in ons land in de minderheid. Het zou dan ook fijn zijn indien de verhouding tussen het aantal mannelijke en vrouwelijke referees wat meer in evenwicht zou komen. Voor jonge scheidsrechters en jonge vrouwen die erover nadenken om scheidsrechter te worden, werkt het als een trigger om iemand op dat niveau bezig te zien en om te lezen op sociale media dat die mogelijkheden er zijn. Ik probeer er ook altijd wel voor hen te zijn als ze als vrouw specifieke vragen hebben wanner ze in dat scheidsrechterwereldje terecht komen.”
Combinatie met gezin en werk
Een carrière als internationale scheidrechter brengt heel wat planning met zich mee en uiteraard de goodwill van je omgeving. “In oktober ben ik amper thuis, eerst het WK en daarna volgt nog een Grand Slam van de World Judo Tour in Abu Dhabi. Het is veel. Ik heb ongelofelijk veel geluk met mijn werkgever dat die dat toestaat. Al mijn betaald verlof is er ondertussen doorgedraaid. Het wordt wel enorm gesteund. Ook privé, het gezin moet daar mee de schouders onder zetten. Het is heel veel managen, plannen, regelen en afspraken maken. Kortom, een pittige combinatie.”
Een topsport atleet in de firma vinden werkgevers vaak mooi meegenomen, ook zo voor een topsportofficial? “Ik merk dat wel,” beaamt Heather. “Ik werk in een sector die rond sport draait. Ze zijn er zeker wel trots op. Natuurlijk, je werkgever blijft je werkgever. Je moet wel je job naar behoren uitoefenen en het werk moet uiteindelijk wel gedaan worden. De momenten dat ik weg ben, wordt mijn job niet door iemand anders opgenomen, dus eenmaal terug ligt daar altijd wel een pakje werk op mij te wachten, maar dat neem ik er graag bij,” grapt Heather. “Mijn werkgever is er best wel trots op en dat signaal krijg ik vaak. Door mijn afwezigheid mis ik regelmatig een overleg en dat is dan ook met het nodige begrip van de collega’s die dan wel mee opvolgen en dat vind ik wel fijn.”
Voorbereiding
Elke topjudoka drilt zich door uitputtende trainingskampen richting WK. Wat met een scheidsrechter? Hoe bereidt die zich voor op dergelijk belangrijk tornooi. “Ik probeer zoveel mogelijk binnen- en buitenlandse tornooien te draaien,” stelt Heather. “Soms dien ik evenwel af te zeggen omdat ik een compromis moet maken met mijn werk. Als ik niet zelf op de mat kan staan om te scheidsrechteren voor een event dan is dat vooral beelden bekijken en met collega’s in de Whatsapp groep bepaalde acties bespreken. Voor elk belangrijk event nog eens het reglement van A tot Z doorlezen zodat dat fris in mijn hoofd zit. Dat geeft me meer vertrouwen.”
Select groepje
Ondertussen zit Heather als ervaren internationale scheidsrechter in een select groepje. Hoe zijn de onderlinge relaties? Zijn scheidrechters op dat niveau concurrenten van elkaar of eerder een heus team? “Eigenlijk is het een beetje van beide,” vindt Heather. “Je kent ondertussen elkaar goed, na al die jaren. In die groep zitten immers geroutineerde collega’s. De mensen van andere continenten ken je vaak iets minder. De collega’s van Europa ken je best goed. Dat functioneert vlot, maar je merkt tegelijk dat iedereen op die Olympische Spelen wil staan, terwijl ook iedereen weet dat slechts een selecte groep dat Olympische ticket zal krijgen. Daarom is het toch altijd een beetje spannend zodra we na een event onze score krijgen. Iedereen wil natuurlijk een zo best mogelijke score. In het begin krijg je veel tips, maar vanaf dat je een concurrent wordt, neemt dat af. Iedereen gunt het elkaar wel, maar iedereen wil het zelf natuurlijk ook.”
Tip
Heather heeft ongetwijfeld een tip voor wie aarzelt om scheidrechter te worden. “Als je het niet probeert, ga je nooit weten of het iets voor jou is. Ik denk dat veel mensen, ongeacht hun geslacht, de reflex hebben van ‘ga ik dat wel goed kunnen, wat als een coach tegen mij begint te roepen’ e.d. Dat ze daar wel wat bezorgdheden over hebben, begrijp ik, maar je kan het dus nooit weten als je het niet een keer doet. Op zich is het altijd wel een tof team dat klaarstaat om nieuwe scheidsrechters op te vangen, te helpen en te begeleiden. En laten we nu eerlijk zijn, het blijft de mooiste plaats in de sporthal. Dicht bij de atleten op de mat, beter dan in de tribune. Als scheidsrechter van jeugdtornooien is het ook leuk om die jonge gastjes tips te geven en bij te sturen. Dat vond ik in het begin van mijn carrière ook altijd tof om die kids wat bij te staan en het reglement duidelijk te maken. Dus, heb je twijfels, gewoon proberen. De opleiding volgen en een aantal stages doormaken. Daarna voel je wel aan of het iets voor jou is of niet. Ik zie geen verschil tussen mannen en vrouwen. Gewoon gaan voor die speciale plek op de mat. En ja, er zijn moeilijke momenten. Als beginnende scheidsrechter maak je fouten, maar je moet daar mee leren omgaan en vermijden dat je de volgende keer opnieuw die fout maakt. Ik vind dat dan ook weer boeiend om daaruit te leren en dan weer verder te gaan,” aldus nog Heather.
We wensen haar alvast een uitstekend WK toe en duimen mee voor dat Olympische ticket naar Parijs!
“Onze referees zijn top,” stelt Franky De Moor, en hij kan het weten als Head Referee Commission van de EJU. “Dat Heather Loontjens geselecteerd is voor het WK Senioren is knap. Je moet weten dat er maar acht Europeanen zijn geselecteerd, waarvan drie dames. Een selectie voor zo’n WK is na de Olympische spelen het hoogst haalbare voor een scheidsrechter. Niet veel scheidsrechters in België kunnen zeggen dat ze dit al verwezenlijkt hebben. Als ik mij goed herinner, en nu ga ik ver terug in de tijd, was er Marcel De Groote en zijn echtgenote Annie Witvoet in Barcelona in 1991. Ikzelf in München 2001, Osaka 2003, Rio De Janeiro 2007 en Rotterdam 2009. Het is evenwel uniek dat Heather ook geselecteerd was voor het WK Junioren in Ecuador in hetzelfde jaar. Ook Val Van Neste was trouwens geselecteerd voor dat WK. Het WK is gewoonlijk ook de springplank voor Olympische Spelen, maar dit is nog wat prematuur om daarvan uit te gaan. Ik weet uit ervaring dat er nog zoveel kan gebeuren in de aanlooptijd naar de Spelen. Belangrijk is toch wel dat we momenteel twee scheidsrechters in Vlaanderen hebben die actief zijn op de IJF World Tour met de ambitie voor de OS van Parijs, of later de OS van Los Angeles.”
Christian Pierre
Media & Communicatie
