BURST/BRUSSEL – Sinds een aantal jaren kunnen de Vlaamse topsporters een beroep doen op de cel carrièrebegeleiding van Sport Vlaanderen. Deze instantie biedt verschillende trajecten aan topsporters in de aanloop van, tijdens en na hun topsportcarrière. Judo Vlaanderen sprak met Kristel Taelman en Dominique Monami, allebei carrièrebegeleiders topsport binnen Sport Vlaanderen, die het allemaal zelf meemaakten als topsporter en die tijdens hun eigen carrière niet konden terugvallen op de gedegen ondersteuning die Sport Vlaanderen vandaag aanbiedt. Des te groter dan ook hun motivatie om voor de huidige en toekomstige generatie topsporters de begeleiding verder te optimaliseren en te stimuleren. Het dubbelinterview resulteerde in een interessant tweeluik: topsport & studies en carrièrebegeleiding na de topsport. Hierna volgt deel 1.
Kristel Taelman
Kristel Taelman studeerde orthopedagogie aan de Odisee Hogeschool en vervolgens sociale en culturele agogiek aan de Vrije Universiteit Brussel, maar was tevens topsporter. Als judoka werd ze bij de junioren Europees kampioen (1994) en vicewereldkampioen (1996). Tevens pakte ze drie keer zilver en zevenmaal brons op het BK. Als carrièrebegeleider topsport bij Sport Vlaanderen gidst ze atleten op het juiste pad om hun topsportcarrière uit te stippelen in combinatie met hoger onderwijs.
Anticiperen
“Bij jonge atleten die in een ontwikkelingsprogramma van hun sportfederatie zitten (topsportschool, geselecteerden voor stages en wedstrijden), anticiperen we op de overgang van het secundair onderwijs naar iets anders, dat kan hoger onderwijs zijn of eventueel een ander traject,” legt Kristel uit. “Immers, niet iedereen kiest voor de combinatie topsport en hogere studies. Het is ook niet aan iedereen weggelegd om die combinatie te maken want het is wel een hele uitdaging.”
Topsporten en studeren
Het ganse traject start met workshops en infosessies die Sport Vlaanderen organiseert. “Dat zijn sessies voor de ouders en coaches en daarnaast uiteraard praktischere en tevens interactieve workshops voor de topsporters zelf zodanig dat zij heel goed weten welke mogelijkheden er zijn binnen het hoger onderwijs of andere trajecten om die combinaties te maken. Er wordt dus een beeld geschetst van wat er allemaal bestaat aan opleidingen, maar ook hoe je als topsporter op een juiste manier het traject benut. Daarnaast tonen we tevens hoe atleten zich kunnen organiseren, om vervolgens het carrièretraject op langere termijn te bekijken. Deze sessies kennen steeds een grote opkomst,” aldus Kristel. “Bovendien staat op onze website een informatieve Webinar waar ouders en begeleiders te allen tijde kunnen gaan kijken om zich goed te informeren.”
Aansluitend op die infosessies en workshops volgen er adviesgesprekken. “We kunnen met alle topsporters die in een ontwikkelingsprogramma zitten een individueel adviesgesprek hebben. Dat kan online of fysiek. Daar kunnen we naar de topsporter luisteren wat het plan is na het secundair onderwijs en hen gericht informeren wat er mogelijk is.”
Individuele transitiebegeleiding
“Als we dan een stapje hoger gaan voor een beperktere groep van topsporters, zo’n 25 per jaar voor die doelgroep, dan kunnen we een individueel begeleidingstraject starten. ‘Individuele transitiebegeleiding’ heet dit. We starten dit reeds op in april, vòòr het vertrek uit het secundair, om een intake gesprek te hebben met de topsporter, de ouders, de coach, de technisch directeur topsport van de federatie, soms de sportpsycholoog, de coach van de federatie, de clubcoach, een beetje afhankelijk van de situatie. Het hele plaatje wordt dan bekeken, inclusief het sportieve programma op korte en lange termijn. Wat is de federatie van plan met de topsporter, hoe denkt de federatie hoe de atleet gaat evolueren? Interesses of plannen naar studies van de atleet? Zijn die er of moeten we dat samen gaan bekijken?” Een heleboel vragen dus. “Ook het praktische en financiële luik komt aan bod,” voegt Kristel eraan toe. “Moet die topsporter op kot? Eigenlijk wordt alles in de schaal gelegd en proberen we de beste puzzel te leggen in het voordeel van de topsporter.”
Zodra het intake gesprek met de atleet achter de rug is, gaat de carrièrebegeleider met de topsporter op pad. “We bezoeken bijvoorbeeld de hoger onderwijsinstellingen om daar een gesprek te hebben met de trajectbegeleider van de opleiding en dan kunnen we gaan kijken hoe combineerbaar de opleiding is met topsport, de flexibiliteit die mogelijk is … Meestal zijn we vanuit onze cel carrièrebegeleiding reeds goed op de hoogte omdat we toch al wat ervaring achter de kiezen hebben,” vertelt Kristel. “Echter, elke case is verschillend. Alles is dan ook op maat gemaakt en het is belangrijk dat de topsporter dat ook allemaal zelf hoort. Via heel dat traject willen we de zelfsturing van de topsporter gaan stimuleren. Doen we een traject met hen, maar is het de bedoeling dat ze nadien zelf autonoom hun plan kunnen trekken in samenwerking met de onderwijsinstelling.”
Eind augustus wanneer de lessenroosters gekend zijn, wordt opnieuw naar de onderwijsinstelling gestapt om de details te bekijken. “Welke vakken gaat de atleet reeds volgen, omdat topsporters vaak minder dan 60 studiepunten opnemen, ergens tussen de 30 en 40 is immers meer aangewezen voor topsporters met stevige programma’s, zoals judoka’s die frequent in het buitenland vertoeven. Zo kan dit op een gezonde manier gebeuren. We willen immers te allen tijde vermijden dat het teveel wordt en dat daardoor ofwel de studie of de topsport eronder gaat lijden. Topsport kan je niet doseren, omdat je de beste van de wereld wil worden, maar de studies kan je dan weer wel doseren. Soms blijft het wel een uitdaging om dat aan de ouders duidelijk te maken, maar het gaat echt wel om de mentale gezondheid van de atleet. Evenwel belangrijk dat we daarop blijven inzetten,” aldus de carrièrebegeleider.
Actieplan
Vervolgens worden nog enkele sessies rond competenties georganiseerd en wordt er een actieplan opgemaakt voor de combinatie topsport en studie. “Bepaalde competenties zullen goed ontwikkeld zijn, maar andere dan weer niet,” stelt Kristel. “Bijvoorbeeld organiseren en plannen, is een hele belangrijke voor topsporters, maar als ze daar niet zo goed in zijn dan gaan wij daarop extra inzetten via onze begeleiding. Problem solving zit ook in het traject en als november stilaan eraan komt, schuiven tevens de examens dichterbij en moet er met de onderwijsinstelling een gedetailleerde examenplanning worden opgemaakt. Daarna laten we de topsporters gerust tot na de examens van januari om vervolgens een evaluatie te maken van het eerste semester. Er wordt bijgevolg samen met de topsporter en de onderwijsinstelling gekeken hoe het tweede semester moeten worden vorm gegeven. Te veel vakken, te weinig? Het curriculum wordt dan verder aangepast aan het sportieve programma zodat de topsporter hiermee verder kan.”
Bedrijfsstage
Topsporters die in een ontwikkelings- of prestatieprogramma zitten, kunnen ook achteraf steeds bij Kristel en haar collega’s terecht. “Als er bijvoorbeeld in een opleiding een stage moet worden gelopen, kan dat soms voor problemen zorgen. Met het drukke programma van de atleet is dat zonder meer steeds een uitdaging. Dan kunnen wij meegaan naar de school of stageplaats om dat gericht te bekijken en te bemiddelen,” aldus Kristel.
Topsportstudentenproject
Verder is er nog het specifieke ‘Topsportstudentenproject’, wat een projectfinanciering van de onderwijsinstelling inhoudt. Een aantal van onze judoka’s zijn hier trouwens in opgenomen, zoals Matthias Casse, Jeroen Casse, Karel Foubert, Mina Libeer en Amber Ryheul. Dit project is complementair aan wat hierboven werd beschreven. “De carrièrebegeleiding is er voor een goede opstart en dit project volgt de topsporters van begin tot einde,” legt Kristel verder uit. “Het betreft een heuse samenwerking tussen de onderwijsinstelling, de sportfederatie, de topsporter en Sport Vlaanderen waarbij afspraken worden gemaakt hoeveel begeleidingen er moeten worden voorzien voor de topsporters rond de extra flexibiliteit die wordt aangeboden. Daar staat dan een financiering tegenover van Sport Vlaanderen. Wij betalen de onderwijsinstelling maximaal 3.500€ zodanig dat bijvoorbeeld een Matthias Casse aan de KDG Hogeschool zijn examens kan verplaatsen of een extra les toelichting van een docent kan krijgen. Dat zijn inspanningen van de onderwijsinstellingen want topsporters van dat niveau hebben serieuze programma’s waarbij flexibiliteit dan ook een noodzaak is.” Daarnaast kunnen topsporters ook een tewerkstellingscontract bij Judo Vlaanderen krijgen. De instapcriteria voor elitesporters zijn een top 12-plaats op WK of top 8-plaats op EK bij senioren. Bij beloftevolle jongeren wordt rekening gehouden met het prestatieprofiel.
Het Topsportstudentenproject is bijgevolg een ondersteuning van de onderwijsinstelling en de topsporter. “In dit project mogen ze ook maximaal 40 studiepunten opnemen en dat maakt dat ze langer aan het studeren zijn wat ook wel een vorm van investering is. Een combinatie van topsport en studie, als je dat gedoseerd doet in functie ook van je sociaal statuut, is dat al heel mooi. Als je dat intelligent aanpakt, is dat een heel goede combinatie, ook in het vooruitzicht na de topsportcarrière. Je hebt dan immers een diploma hoger onderwijs op zak,” aldus Kristel.
Je merkt tijdens het gesprek met Kristel dat zijzelf en haar collega’s met passie onze topsporters begeleiden. “We doen dat inderdaad met passie. En de topsporters voelen zich daarin gesteund en erkend. We bekijken hen als persoon in die omgeving en houden rekening met heel veel facetten. Niet alleen de topsporter die medailles moeten winnen, maar het hele plaatje. En dat wordt door de topsporters en hun begeleiders vaak toch wel echt geapprecieerd,” aldus nog Kristel.
Dit artikel is onderdeel van een tweeluik. In deel 2 zoomen we in op de begeleiding na de topsportcarrière en laten we voormalig toptennister Dominique Monami aan het woord.
Christian Pierre
Media & Communicatie
