BURST/BRUSSEL – Sinds een aantal jaren kunnen de Vlaamse topsporters een beroep doen op de carrièrebegeleiding van Sport Vlaanderen. Deze instantie biedt verschillende trajecten aan topsporters in de aanloop van, tijdens en na hun topsportcarrière. Judo Vlaanderen sprak met Kristel Taelman en Dominique Monami, allebei carrièrebegeleiders topsport binnen Sport Vlaanderen, die het allemaal zelf meemaakten als topsporter en die tijdens hun eigen carrière niet konden terugvallen op de gedegen ondersteuning van vandaag. Des te groter hun motivatie om voor de huidige en toekomstige generatie topsporters de begeleiding verder te optimaliseren en te stimuleren. Het dubbelinterview resulteerde in twee interessante artikels: topsport & studie en carrièrebegeleiding na de topsport. Hierna volgt het tweede artikel. Eerste artikel gemist? Dat lees je via deze link.
Dominique Monami
Dominique Monami voorstellen, hoeft niet echt. De voormalige toptennisster heeft een indrukwekkende topsportcarrière achter de rug. Tussen 1991 en 2000 actief op de WTA- Tour met meer dan 20 finaleplaatsen en met als kers op de taart een bronzen medaille op de Olympische Spelen van Sydney in 2000. Als carrièrebegeleider topsport bij Judo Vlaanderen helpt ze atleten na hun topsportcarrière op weg op de arbeidsmarkt.
CB+
Het onderdeel transitie einde topsportcarrière is een onderdeel van de carrièrebegeleiding van Sport Vlaanderen. De twee grote pijlers zijn enerzijds Topsport en Studies (cf. deel 1) en de post-carrière, wat ook ‘CB+’ wordt genoemd. “Het behoort tot de prioriteiten van het Topsportactieplan 2020-2024 van Sport Vlaanderen,” aldus Dominique. “Want Sport Vlaanderen wil de topsporter nog verder helpen na het beëindigen van de Topsportcarrière om hen goed te begeleiden naar hun nieuwe uitdaging.”
Dominique startte als carrièrebegeleider bij Sport Vlaanderen in 2020 en is er actief als externe medewerker. “Ik ben gestart met in kaart te brengen wat er aan post-carrièrebegeleiding bestaat in de ons omringende landen en tegelijk te achterhalen wat de noden zijn vanuit de actieve topsporters. Wat er bij hen leeft. Op basis van mijn verslag aan de afdeling Topsport en de Taskforce Topsport hebben we vervolgens een basisplan voor vier jaar opgesteld. Zo werk ik sinds februari vorig jaar een derde van mijn tijd voor Sport Vlaanderen.”
Waar staan we met Vlaanderen?
Er zijn landen die al jaren in dit domein actief zijn. “We zijn goed bezig met de eerste transitie, met name topsport en studie. De zogenaamde ‘Dual Career’ (meer hierover lees je in deel 1 van dit tweeluik, red.). Kristel Taelman is daar zo’n 13 jaar geleden mee gestart. De tweede transitie van topsportcarrière naar de volgende stap in de carrière daarentegen is vrij recent. En we merken duidelijk dat er noden zijn om de uittredende topsporter te helpen. Ik ben gaan kijken in Nederland, Frankrijk en Engeland. Frankrijk is in deze materie één van de pioniers en reeds zo’n 20 jaar actief op dat gebied. Nederland ook reeds enkele jaren. Zo heb ik gekeken wat er allemaal bestaat en hoe dit toepasbaar is in Vlaanderen. Met VDAB hebben we een sterke partner. We kijken hoe we nog andere gedegen partnerships kunnen creëren, bijvoorbeeld voor topsporters die als zelfstandige aan de slag willen na hun topsportcarrière.. We zijn ondertussen in korte tijd goed op koers. In die korte periode hebben we toch reeds wat partnerships gecreëerd. Zo is er de loopbaancheque en de mogelijkheid om via VDAB loopbaanbegeleiding te krijgen. Dat bestond al vòòr ik hier startte. Je merkt dat er meer mensen met ons willen samenwerken. Wij zijn een overheidsdienst dus we moeten altijd bekijken wat er mogelijk is of niet. In vier jaar tijd merk ik evenwel een mooie evolutie.”
Hoe werkt de begeleiding?
Niet iedereen kan aanspraak maken op de CB+-begeleiding. “Dat gebeurt volgens de gepresteerde resultaten van de atleet,” stelt Dominique. “We hebben een contract van drie jaar met het Sociale Fonds van de sport. Dat levert een mooi bedrag op waarmee ik samen met de topsporter een traject kan opzetten met extra begeleiding door experts en met opleiding.”
Transitietraject
Het transitietraject start bij voorkeur vooraleer de topsportcarrière eindigt. Zodra de atleet zijn carrière beëindigt neemt Sport Vlaanderen actief contact op met de topsporters die er tewerkgesteld zijn of waren. “Meestal neemt de topsporter, de technisch directeur topsport van de federatie of de programmamanager contact met mij om te laten weten dat de atleet is gestopt,” legt Dominique uit. “Komt bij het einde van de carrière er geen signaal van de topsporter, dan neem ik evenwel zelf contact en kan er een vrijblijvend gesprek volgen inzake de toegevoegde waarde van Sport Vlaanderen bij een eventuele post-carrièrebegeleiding.”
Om aanspraak te kunnen maken op de CB+-begeleiding hangt af tot welke categorie de topsporter behoort. Het is vooral gericht op de atleten die behoren tot de 1ste categorie, m.n. top 8 op de OS, WK of top 3 EK gepresteerd in een Olympische discipline, voor para-atleten geldt het behalen van een paralympische medaille of een medaille op een wereldkampioenschap.
Het betreft een heus traject van A tot Z. “Zo zijn er regelmatig gesprekken ingepland, beginnend met het ‘toekomstgesprek’,” aldus Dominique. “Alvorens over te gaan naar de toekomst, is het belangrijk om de huidige situatie van de topsporter te bekijken: wat zijn de interesses en noden, wat heeft de topsporter nodig inzake ondersteuning. Na dat eerste gesprek gaan we samen naar de toekomst kijken en stellen we een actieplan op. Heeft hij/zij nood aan begeleiding of expertise? Het kan evengoed zijn dat de persoon onmiddellijk wil starten met werken, en gaan we helpen met het vinden van een job. Het is heel breed, maar alles vertrekt vanuit de noden van de topsporter. Blijkt loopbaanbegeleiding nodig, dan zien we elkaar regelmatig. Na vier sessie bekijken we de evolutie. Zijn er eventueel verdere opleidingen nodig? Zo bouwen we een mooi traject uit om de topsporter zijn/haar transitie een stuk sneller te laten gaan.”
Outplacement
Het ganse transitietraject doet denken aan outplacement. “Dat is het eigenlijk ook,” beaamt Dominique. “Echter voor een ‘werknemer’ met een apart profiel. Niet vergeten dat een topsporter zijn carrière gemiddeld rond de leeftijd van 34 jaar afrondt. Misschien heeft hij/zij hogere studies gevolgd tot 22 jaar en vervolgens nog een decennium als topsporter actief geweest. Als prille dertiger start die dus in een bedrijf als ‘junior’ in een functie, terug van nul. Uiteraard is dat afhankelijk van wat de uittredende sporter gaat doen. Soms blijf je in de sport, zoals dat het geval was met Dirk Van Tichelt. We hebben drie keer een gesprek gehad. En dat was voldoende. Dirk heeft dan ook een vrij strak en ‘eenvoudig’ parcours achter de rug. Dual Career als topsportstudent Lichamelijke Opleiding om dan de overstap van atleet naar coach in de eigen sport en in het verlengde van zijn opleiding te maken.”
Maatwerk
Werd je bij de eerste transitie topsportleerling naar topsportstudent begeleid, dan kan de tweede transitie erop volgen aan het einde van de carrière, net zoals bij Dirk Van Tichelt. “We kennen onze topsporters evenwel,” stelt Dominique. “Elke topsporter is immers verschillend. Dus we kunnen geen ‘copy paste’ doen. De begeleiding blijft maatwerk.”
Zo wordt er gekeken wat de atleet tijdens de sportcarrière van speciale vaardigheden opgebouwd heeft. “Kijken naar noden. Training afbouwen, extra opleidingen, nood aan een mentor. Als overheidsinstantie willen we niet dat de topsporter er alleen voor staat. Carrière gedaan en dankjewel, trek je plan. Dat is wat Sport Vlaanderen wil vermijden,” aldus de carrièrebegeleider. Haar eigen ervaring komt dan natuurlijk goed van pas. “Ikzelf heb mijn ervaring als topsporter, ik heb het dan ook zelf allemaal meegemaakt. Ik begrijp hoe ze zich voelen.” Ondertussen blijft ze zich na haar eigen topsportcarrière bijscholen inzake coaching en loopbaanbegeleiding, en is ze een ideale gids om de topsporter te begeleiden naar een nieuwe baan. “Door ondersteuning gaat de topsporter een gemakkelijkere transitie maken of sneller een job vinden of weten wat hij/zij gaat doen. Ikzelf heb nooit dergelijke begeleiding gehad want in die periode was dat onbestaande. Ik heb bijgevolg tijd verloren. Ik ben een drietal jaren bezig geweest met van alles te proberen wat ik leuk vond. Ik had echter niemand naast mij om me te begeleiden en dat was wel een gemis.” Uiteindelijk vond de voormalige toptennisster haar roeping in carrièrecoaching. “Wat we met de begeleiding proberen te vermijden, is dat tijdverlies, maar tevens ervoor zorgen dat de uittredende topsporter niet in een zwart gat valt. Er zijn immers ook topsporters die geen dual careerplanning hebben gevolgd, geen hogere studies en alleen maar topsport. Dat was bij mij zo. Mijn focus lag 100% op tennis.”
Als je lange tijd als topsporter eenzijdig met je sport bent bezig geweest, en daar komt dan plots een einde aan, zit je met veel vragen. “Ik heb het zelf ervaren,” beaamt Dominique. “Als tennisster stond ik er wel op het tennisveld tijdens mijn sportcarrière, maar wie ben ik als mens, waar ben ik goed in? Op welke wijze kan ik een toegevoegde waarde betekenen op de arbeidsmarkt? Het bleef me door mijn hoofd spoken. Het is niet zo evident om daarop steeds een duidelijk antwoord te vinden. Daarom is het in onze begeleiding van belang dat we de juiste entourage aan de uittredende topsporter kunnen aanbieden. Hen omringen met de juiste mensen zodat ze niet in een zwart gat vallen, of wanneer dat wel gebeurt, ze voldoende worden ondersteund in die moeilijke momenten.”
Deadline
Twee jaar heeft de uittredende topsporter de tijd om contact te nemen met de cel carrièrebegeleiding. “Soms kiest de atleet voor een sabbatjaar. Anderen hebben dan weer vanaf dag één nood aan begeleiding. Daarom geven we hen twee jaar de tijd. We zetten geen druk. Wij geven ze voldoende tijd en ruimte. Er is uiteraard ook geen verplichting. Wel hebben we graag minstens één gesprek met hen, gewoon om te laten weten wat we voor hen kunnen betekenen.”
Subtoppers
Tot de tweede categorie behoren de erkende Topsporters. Topsporters die in een prestatieprogramma hebben gezeten ondersteund door Sport Vlaanderen en hun federatie, maar net niet de absolute top bereikten. Ook zij kunnen een beroep doen op het CB+-programma. “We houden met hen een adviesgesprek. We willen hen graag op een efficiënte manier een aantal handvaten aanreiken,” legt Dominique uit. “Hier is tevens de mogelijkheid om loopbaanbegeleiding te krijgen die voorzien wordt door VDAB in samenwerking met Sport Vlaanderen.”
Dual Career Tools
Verder is er ook nog ‘Dual Career Tools’. “Dit digitaal platform is een tool ontwikkeld door de VUB waarbij je meer bewust wordt van je competenties,” aldus Dominique. “Wat zijn mijn sterktes? Waar kan ik groeien? In leiderschap, communicatie enz. Een uitstekend instrument dus om bewustwording te creëren bij de topsporter zelf. Gecombineerd met carrièrebegeleiding. Topsporters hebben toegang tot de tool via een aanvraag op onze afdeling.”
Einde traject
De begeleiding kent in principe geen afgelijnde periode. “Het is echter niet de bedoeling dat ik iemand tien jaar ga begeleiden,” grapt Dominique. “Het langste transitietraject dat momenteel loopt, behelst anderhalf jaar. Zodra de ex-topsporter zijn intrede op de arbeidsmarkt heeft gedaan, neem ik na drie maanden evenwel opnieuw contact om te checken hoe het loopt voor hem of haar. Mijn werk zit niet persé erop wanneer de ex-atleet aan de slag gaat. Opvolging blijft belangrijk. Gaat het zoals verwacht? Is er extra ondersteuning nodig? Onze partner VDAB helpt met jobcoaching om te kijken of het goed loopt, een geeft feedback on the spot. Via de VDAB kan het transitietraject ook op de werkvloer ondersteund worden. Er zijn zoveel facetten die we kunnen inschakelen om de ex-topsporter te ondersteunen. Ik ben dan ook heel blij dat Sport Vlaanderen investeert in de toekomst van onze topsporters. Immers, het blijft een aparte job. Sommigen weten wat ze na hun carrière gaan doen, anderen weer niet of twijfelen. Ze hebben te weinig of te veel opties. Vandaar dat begeleiding bij die transitie zo belangrijk blijft,” aldus nog de carrièrecoach.
Christian Pierre
Media & Communicatie
